1. Wstęp
2. Stary system rozliczeń „net-metering”
3. Nowy system rozliczeń „net-billing”
4. Programy krajowe na dofinansowanie fotowoltaiki.
5. Podsumowanie
1. Wstęp
Polska w zestawieniu za rok 2021 uplasowała się na drugim miejscu pod względem zainstalowanej mocy wśród państw Unii Europejskiej. W sumie w kraju jest zainstalowane 7,7 GWp[1] mocy w samej fotowoltaice. Tak wielkie zainteresowanie było głównie za sprawą rządowych programów wsparcia, jednakże Polacy mimo wszystko polubili świat OZE i korzyści z tego płynące.
Wielką zmianą jaka wpłynęła na obecne zainteresowanie instalacjami fotowoltaicznymi jest nie wątpliwie nowelizacja „Ustawy o OZE”, która wprowadziła zmianę systemu rozliczeń prosumentów. Wiele osób w obawie przed mniej atrakcyjnym warunkom przyłączenia własnej mikro-elektrowni do sieci wstrzymało się przed taką inwestycją.
Nie mniej jednak obecny boom na fotowoltaikę spowodował kolejne wyzwania, przed którymi stoi obecnie przestarzała sieć energetyczna. W wielu miejscach występowały przeciążenia sieci przesyłowych, a także występowały problemy w przyłączeniu nowych źródeł odnawialnej energii powodujące niekontrolowane wzrosty napięcia na lokalnych transformatorach. Jest to problem z którym będziemy się mierzyć na przestrzeni kolejnych lat. Według prawa dystrybutor energii ma obowiązek przyłączyć nowe źródło OZE do sieci elektroenergetycznej, co zmusza do większych nakładów pieniężnych na jej modernizację.
Rozwój fotowoltaiki i innych źródeł zależnych od pogody powoduje wzrost zainteresowania magazynami energii oraz optymalizacji zużycia w miejscu powstawania energii. Stanowi to następny krok do rozwoju tej gałęzi przemysłu w celu jak najłagodniejszego przejścia na gospodarkę zeroemisyjną w świetle obecnej rewolucji energetycznej z jaką się dzisiaj spotykamy.
2. Stary system rozliczeń – net metering
Rozliczenie dla prosumenta indywidualnego posiadającego elektrownie fotowoltaiczną w systemie „net metering” trwał w Polsce od momentu opublikowania Ustawy o OZE w 2015 roku do 31 marca 2022 r. Najprościej rzecz ujmując rozliczenie to polega na bilansie energii wyprodukowanej do energii zużytej w danym okresie rozliczeniowym. Wymiana energii z instalacji fotowoltaicznej do sieci energetycznej przebiega na zasadzie opustów, gdzie wyróżniamy dwa przypadki:
a. Dla instalacji do 10 kW, prosument może odebrać 80% wyprodukowanej energii
b. Dla instalacji od 10 do 50 kW, prosument może odebrać 70% wyprodukowanej energii
Rozliczenie tej energii dokonuje się w okresie 12 miesięcy, czyli nadprodukcja jaka najczęściej powstaje w miesiącach letnich, może być wykorzystana w zimie. Sposób tego rozliczania jest prosty i przejrzysty. Jeśli instalacja PV jest dobrze dopasowana do zapotrzebowania wówczas można uniknąć opłat za energię elektryczną. W momencie nadwyżki produkcji energii w bilansie całkowitym prosument może sprzedać energię do zakładu za około 0,16 zł/kWh, a w przypadku większego zużycia zapłaci rachunek za różnice wynikającą z bilansu. Co ważne w wartości opustów wliczone są opłaty za dystrybucję i przesył energii. Osoby, które złożyły wniosek o przyłączenie instalacji na tych warunkach mają pewność, że będą posługiwać się rozliczeniem ilościowym przez 15 lat od daty wniosku.
3. Nowy system rozliczeń – net billing
Główna różnica jaka pojawia się w rozliczeniu „net-billing” funkcjonującego od 1 kwietnia 2022 r. jest fakt, że nadwyżkę energii sprzedaje się do zakładu energetycznego zamiast oddawania jej na przechowanie. Ceny rynkowe po jakich będą zachodziły rozliczenia ustalane są przez Urząd Regulacji Energetyki. Natomiast kupowanie energii w momentach niedoboru produkcji będą kupowane jak w przypadku normalnego odbiorcy. Różnica jednak polega na tym, że prosument sprzedaje energię po cenach rynkowych a kupował po cenach uwzględniających komplet opłat związanych z dystrybucją energii, podatkami tak, jak każdy odbiorca z grupy gospodarstw domowych tj. G11, G12 i G12w.
Średnia cena sprzedaży energii po cenach rynkowych w pierwszym kwartale 2022 roku wynosiła 468,35 zł/MWh[2], czyli ok. 0,47 zł/kWh. Cena zakupu energii jest już bardziej skomplikowana i składa się generalnie z dwóch wartości, czyli kosztu faktycznie zużytej energii tzn. energii czynnej oraz koszt dystrybucji związany z dostarczeniem energii do odbiorcy. Ponadto ceny te są również zależne od dystrybutora, poziomu zużycia energii w miesiącu i różnic taryfy w grupie G. Uśredniając te zmienne możemy przyjąć, że cena energii elektrycznej wraz ze wszystkimi opłatami wynosi 0,66 zł/kWh[3].
W tym systemie bardzo istotna jest obecna cena energii elektrycznej. Rozliczanie oddanej do sieci energii jest liczone według ceny rynkowej energii elektrycznej z Rynku Dnia Następnego, a nadwyżki z tego tytułu są wyceniane z poprzedniego miesiąca kalendarzowego. Zatem ilość wyprodukowanej nadwyżki energii przez prosumenta będzie liczona na podstawie sumy z ostatniego miesiąca i od tej wartości będzie naliczana korzyść finansowa. Od 1 lipca 2024 roku rozliczenie tej nadwyżki będzie się już odbywało w ujęciu godzinowym zgodnym z obecną taryfą.
W takim systemie prosument musi na bieżąco analizować ceny energii elektrycznej. Dlatego też ciężko w tej sytuacji wyliczyć okres zwrotu z inwestycji. Nie zmienia to jednak faktu, że fotowoltaika dalej się opłaca, jednak będziemy musieli poczekać na to trochę dłużej. Przy wysokich cenach energii elektrycznej system net-billing może okazać się bardziej opłacalny.
4. Programy wsparcia
Na pomoc w instalacjach fotowoltaicznych ciągle możemy liczyć ze strony programów rządowych. Można się o nie starać na kilka sposobów, co sprawia, że nasza instalacja może się zwrócić jeszcze szybciej.
Mój prąd 4.0 – jest to podstawowa forma na dofinansowanie fotowoltaiki.
· Możliwość dofinansowania: 5000 zł bezzwrotnej dotacji
· Kto może skorzystać: Tylko osoby fizyczne
· Co można sfinansować: Fotowoltaika, magazyn energii, magazyn ciepła, EMS
· Prowadzony nabór: od 15.04.2022r. do 22.12.2023r.
W ramach programu „Mój prąd 4.0” wszyscy beneficjenci będą przyłączani do systemu elektroenergetycznego na zasadach net-billingu. Wartość dofinansowania pokrywa do 50% kosztów na zakup i instalację fotowoltaiczną o mocy od 2 do 10 kW. W poprzednich latach ten program cieszył się wręcz ogromnym zainteresowaniem.
Czyste powietrze
· Możliwość dofinansowania: 5000 zł bezzwrotnej dotacji na fotowoltaikę
· Kto może skorzystać: Tylko osoby fizyczne
· Co można sfinansować: Fotowoltaika, termomodernizacja budynku, pompa ciepła, rekuperacja
· Prowadzony nabór: otwarty
Program ten jest skierowany głównie do posiadaczy nie ekologicznych pieców lub osób w trudnej sytuacji życiowej. Możliwość uzyskania dotacji jest możliwa na dużo znaczną kwotę, jeśli zdecydujemy się na termomodernizację budynku lub zmianę systemów ogrzewania budynku. W zależności o indywidualnej sytuacji można uzyskać nawet 90% dofinansowania kosztów inwestycji.
Stop smog
· Możliwość dofinansowania: do 53000 zł bezzwrotnej dotacji
· Kto może skorzystać: Tylko osoby fizyczne w trudnej sytuacji finansowej zamieszkałe na terenach objętych uchwałą antysmogową
· Co można sfinansować: Fotowoltaika, pompa ciepła, rekuperacja, termomodernizacja budynku
· Prowadzony nabór: otwarty
Biorąc udział w tym programie należy zgłosić się do swojego urzędu gminy, a wartość dofinansowania może opiewać nawet na 70% całkowitych kosztów. Stop smog jest dedykowany przede wszystkim dla osób zamieszkałych w domach jednorodzinnych w trudnej sytuacji finansowej. To gmina decyduje komu przyznać środki.
Agroenergia
· Możliwość dofinansowania: do 25000 zł bezzwrotnej dotacji
· Kto może skorzystać: Tylko rolnicy
· Co można sfinansować: Fotowoltaika, pompa ciepła, magazyn energii, instalacja wiatrowe, biogazownie, instalacje wodne
· Prowadzony nabór: w trakcie ustaleń
Celem programu jest zachęcenie rolników do inwestycji w OZE. Dotyczy to instalacji fotowoltaicznych o wielkości nawet do 50 kW, przy czym można osiągnąć 13% zwrotu kosztów. Na tych samych zasadach odbywa się dofinansowanie innych źródeł energii. Jedynie magazyny energii są rozliczane na innych warunkach.
Energia plus
· Możliwość dofinansowania: od 0,5 mln do 300 mln zł pożyczki
· Kto może skorzystać: Tylko firmy
· Co można sfinansować: Fotowoltaika, turbiny wiatrowe, kolektory, technologie ORC, inne OZE
· Prowadzony nabór: do 16.12.2022r.
Skierowany do przedsiębiorców program ma na celu pokrycie kosztów inwestycji w formie pożyczki na maksymalnie 15 lat o wartości 80% kosztów kwalifikowalnych. Istnieje możliwość umorzenia do 10% (nie więcej niż 1 mln zł).
Poza wymienionymi wyżej dofinansowaniami istnieje również możliwość uzyskania środków z Regionalnego Programu Operacyjnego, które są różne dla każdego województwa. Kierowane są zarówno do osób indywidualny jak i firm oraz podmiotów administracji. Często wiążą się z naborem ograniczonej liczby wniosków, ale za to wartość dofinansowania może się wahać od 30% do nawet 100% kosztów kwalifikowalnych.
Innym sposobem są ulgi, którym warto się przyjrzeć. Często można je wykorzystać na dofinansowaną inwestycję, dzięki czemu możemy zwrócić jeszcze kilka lub nawet kilkadziesiąt tysięcy z rozliczenia rocznego.
5. Podsumowanie
Fotowoltaika zapewnia własne źródło energii co sprawia, że stajemy się bardziej niezależni od sytuacji zewnętrznych. Wspierane przez magazyny energii mogą być rozwiązaniem na niepewne czasy. Branża odnawialnych źródeł energii a w tym fotowoltaika jest ciągle w trendzie wzrostowym zarówno w Polsce jak i Europie. Patrząc na obecne sytuacje geopolityczne, można zakładać, że ten trend będzie się utrzymywać. Według raportu IEO szacowany wzrost mocy samej fotowoltaiki w Polsce do roku 2030 ma wynieść 28,5 GW[4].
Na rynku pojawiają się co raz to nowsze rozwiązania. Oprócz standarowych paneli fotowoltaicznych można zauważyć również produkty zintegrowane z budynkiem. Takim przykładem jest produkt dachówki fotowoltaicznej od firmy Roofit Solar (link). Taki produkt pomimo swojej fotowoltaicznej strony wygląda estetycznie i nie zaburza jednolitej prezencji całego domu, a ponadto można nim pokryć praktycznie cały dach.
Takich i innych pomysłów będzie cały czas przybywać. Idealnym przykładem na skalę światową z naszego polskiego podwórka jest pomysł Olgi Malinkiewicz z firmy Saule Technologies tj. perowskity oraz kropka kwantowa wdrażana przez firmę ML System, a także rozwiązania światowego giganta jakim jest Tesla Solar Roof. Świadczy to o ciągłym rozwoju tej branży. Wygląda na to, że jesteśmy na początku tej drogi, dlatego z całą pewnością można stwierdzić, że fotowoltaika zagości w naszym życiu na dłużej niż może nam się wydawać.
[1] Raport Rynek fotowoltaiki w Polsce 2022, Instytut Energetyki Odnawialnej [2] https://www.ure.gov.pl/pl/energia-elektryczna/ceny-wskazniki/7852,Srednia-cena-sprzedazy-energii-elektrycznej-na-rynku-konkurencyjnym-roczna-i-kwa.html [3] http://www.cena-pradu.pl/tabela.html [4] Raport Rynek fotowoltaiki w Polsce 2022, Instytut Energetyki Odnawialnej
Comments